Schaamte over je lichaam – waarom?

Schaamte over je lichaam komt vaak voor. Uit onderzoek van Yahoo Health komt naar voren dat maar liefst 94% van de tienermeiden zich wel eens schaamt voor haar lichaam. In de pubertijd had ik zelf weinig op met mijn lichaam. Al die veranderingen, ik vond het maar niks. Het was een regelrechte confrontatie met mijn seksualiteit. En, daar wilde ik juist ver van weg blijven aangezien ik ook nog eens op vrouwen viel – en nog steeds val – en dat toen het liefst wegduwde. Het was wel de jaren 80 in het Oosten van het land in een kleine Rooms Katholieke plaats. Zo heeft iedereen zijn eigen schaamte. Hier lees je over het ontstaan van schaamte, wat het je vertelt én we lichten een tipje van de sluier over het omgaan met schaamte.

Schaamte over je lichaam gaat over iets anders

Doe je liever de lamp uit? We weten allemaal wel dat schaamte voor het lichaam lang niet altijd stopt en dat ook de verschillende fases opnieuw voor schaamte kunnen zorgen. Schaamte over ongesteld worden, schaamte voor een volle buik, voor ongewenste beharing, voor een rimpelig oud vel, voor grote borsten, voor kleine borsten, voor een grote penis, voor een kleine penis.

Je kunt het zo gek niet bedenken of mensen schamen zich voor iets van hun lichaam. En als er geen schaamte is voor het uiterlijk van een lichaamsdeel, dan is er wel een schaamte van de werking van een onderdeel. Denk hierbij bijvoorbeeld aan schaamte voor het niet (meer) kunnen krijgen van kinderen, erectieproblemen, schaamte bij vaginisme, of schaamte over een fetisj.

Alleen schaamte gaat feitelijk nooit over het betreffende lichaamsdeel of wat dat deel wel, niet of anders doet. Schaamte heeft een verhaal. Er zijn verschillende oorzaken die ervoor zorgen dat we ons schamen voor ons lichaam.

Schaamte voor je geslachtsdelen

Dat we in het openbaar bijvoorbeeld onze geslachtsdelen verbergen heeft verschillende oorzaken. De hoofdoorzaak is vaak de aangeleerde schaamte of vooral meer een aangeleerde preutsheid. We worden al vroeg geleerd over dat je je geslachtsdelen moet bedekken. Daar zit verschillende soorten van gedachtengoed in verborgen: het hoort niet volgens god, je brengt er een ander op erotiserende gedachten mee, een ander hoort niet ongevraagd met jouw naaktheid te worden geconfronteerd, het past niet bij een monogame relatie.

Daarnaast heeft niet naakt zijn ook een praktische functie. Het biedt bescherming tegen bijvoorbeeld kou of de beten van een insect. Alleen dat verklaart nu niet waarom mensen soms enkel en alleen hun geslachtsdelen bedekken.

Weetje: Griekse mannelijke beelden hebben vaak een kleine penis, omdat dit werd gezien als een teken van beheersing van zijn lusten.

Waarom heb je schaamte?

Welke gedachte voor jou geldt? Dat kun je zelf toetsen. Heb je bijvoorbeeld schaamte voor je geslachtsdelen? Ga dan eens het gedachtenexperiment aan door goed bij jezelf te voelen wat het met je zou doen als je naakt over straat zou lopen. Op welk moment schaam jij je dan? Als volwassene je betrapt of als een kind je ziet? En, waar schaam je je dan voor? Voor je uiterlijk of voor wat een ander van een ander van je uiterlijk vindt?

Het kan heel goed dat je moeite hebt met je lichaam, maar ook heel vaak is er een schaamte voor wat jij of een ander ervan vindt: ordinair, lelijk, misdadig, godslasterlijk? In mijn geval? Ik zou vooral zo aan de kou moeten denken. Op het moment dat ik dit schrijf is het namelijk maart en die doet het gezegde ‘maart roert zijn staart’ veel te veel eer aan voor mijn smaak. Daarnaast zou ik ook sociaal een issue voelen. Het is namelijk niet mijn bedoeling om mensen ongewenst met mijn naaktheid te confronteren en ik ben bang dat ik daarna de paria ben die te ver is gegaan. Angst voor afwijzing dus.

Gelukkig zijn er voor mensen die graag buiten naakt lopen nudistencampings en naaktstranden. Wat ik dan wel bijzonder vindt is dat mensen op een naaktstrand vaak veel vrijer voelen en meer gelijkwaardig dan in ‘de geklede wereld’. Er zitten in de denkbeelden over naaktheid van geslachtsdelen een hoop aannames en vooral: vooroordelen. Sommige mensen denken dat de zichtbaarheid van geslachtsdelen per definitie erotiserend werkt, terwijl veel nudisten juist meer respect en gelijkheid ervaren. Niet een basis voor ongewenste intimiteiten dus.

Je grootste angst onder schaamte over je lichaam

De grootste angsten zijn bij mij in het voorbeeld die van afwijzing en die van iemand anders opzadelen met iets ongewenst. Buitengesloten worden van de samenleving. Als het echter gaat over de schaamte over je lichaam kan het per persoon verschillen waar de schaamte over gaat. Een schaamte over een kleine penis kan hem zitten over de angst om geen partner te vinden en er zo niet bij te horen.

Schaamte over borstvorming kan duiden op het niet zitten in het juiste lichaam. Jijzelf, maar ook anderen zien dan niet wie je werkelijk bent. En, iedereen wil eigenlijk gehoord en gezien worden voor wie die is. Een andere vorm van schaamte is als je jezelf bijvoorbeeld lelijk voelt. Je bent bang om als lelijk te worden gezien, niet voor wie jij bent. Misschien vind je het zelf moeilijk om jezelf te zien. Want als je jezelf lelijk voelt dan zegt dat iets over hoe je jezelf beoordeelt. Daarbij is ook interessant om wat je verbindt aan ‘lelijk’, is dat bijvoorbeeld onsuccesvol of niet de moeite waard, ….?

Al met al, kan er van alles onder schaamte zitten, zoals:

• Angst voor afwijzing.
• Angst dat je partner je verlaat.
• Angst om uit de groep verstoten te worden.
• Angst om uitgelachen te worden.
• Angst dat je door ouder te worden, afgeschreven wordt.
• Angst om geen partner (meer) te vinden.
• Vooroordelen over hoe je vind dat je eruit moet zien. Heb je zelf misschien een oordeel over iemand die er zo uitziet als jij?
• Angst om seksueel incapabel te zijn en daardoor geen kans meer op liefde en/of seks maken.
• Angst om niet (meer) begeerd te worden.

Door de schaamte heen

Het is niet zo dat je schaamte moet wegdrukken. Alhoewel het soms niet anders kan, als je al dan niet bewust, nog in een overlevingsmodus zit. Wel is het fijn voor jezelf, als je daaraan toe bent, om de schaamte de aandacht te geven die het verdient. Schaamte is namelijk een signaal, net zoals andere emoties. Een belangrijk signaal dat je iets wil vertellen.

De eerste stap is het signaleren van schaamte. Daarna komt er een tijd van ontdekken wat eronder zit. Welke gedachtes zitten eronder? Zonder daar over te gaan piekeren. Vervolgens komt het moeilijkere stuk: welke gevoelens zitten daaronder? Denk niet dat je dat in 1 tel weet. Je krijgt het antwoord namelijk niet met denken, maar door te voelen. Zo kan er onder schaamte bijvoorbeeld iets ouds onder zitten. Misschien was er vroeger een situatie waaraan je die schaamte doet denken?

Voorbeeld

Zo ervoer ik onlangs nog schaamte bij een Tai Chi oefening. Gelukkig kreeg ik een beeld van vroeger voor mijn ogen en wist ik dat het iets ouds was. De oefening was slechts een trigger. Op dat moment kon ik er niet iets mee en kwam er hoofdpijn op. Niet gek, want met hoofdpijn kon ik vroeger weg uit de situatie waarin ik zat. Mijn hoofdpijn had een functie, alleen is die niet meer nodig en zit het juist in de weg.

De volgende dag, toen ik rustig aan het koken was, voelde ik pas wat de werkelijke (oude) pijn was die eronder zat. Dat levert wat moois op: ik weet nu waar mijn hoofdpijn vandaan komt en kan ik bij het gevoel. Daarmee ben ik weer een stapje verder. Want, dat gevoel kun je aandacht geven door tijd voor jezelf te nemen. Zo krijgt oude pijn, gevoel dat vroeger geen ruimte kreeg – of niet de juiste of niet genoeg – alsnog de aandacht die het nodig heeft. Als je dat vaak genoeg doet, zal de pijn steeds minder zijn en krijg je minder triggers. En ik wellicht in mijn geval: minder hoofdpijn.

Hulp bij schaamte

De ene persoon vindt zelf een oplossing vanuit levenservaring, een ander heeft (ook) baat bij een praktische oplossing zoals een penisverlengstuk of een borstvergroting, weer een ander heeft psychologische hulp nodig of vind zijn/haar/hen heil in spiritualiteit of systemisch werk. Dat is niet iets om je voor te schamen en zeker niet iets om een ander mee belachelijk te maken. Doe vooral wat echt goed voelt voor jou. Leestip: schaamte in de slaapkamer.