Grenzen stellen in de liefde

Grenzen stellen in de liefde op een gezonde manier, hoe goed kan jij dat? De ene persoon stel nauwelijks grenzen, een ander juist weer te rigide grenzen, weer een ander wisselt deze twee af en dan heb je ook de mensen die op een gezonde manier grenzen stellen. Ik zou het bijna vergeten, maar dan kan het ook dat het wisselt per situatie, per onderwerp en per persoon. Als iemand iets bij je triggert dan kan het zo zijn dat je talent voor gezonde grenzen stellen als sneeuw voor de zon verdwenen lijkt. Hoe dit allemaal zit en hoe je ermee kunt omgaan? Dat lees je hier.

Wat betekent gezonde grenzen stellen in de liefde?

Bij gezonde grenzen stellen in de liefde geef je duidelijk aan wanneer iets voor jou in de rode zone komt. Ik vergelijk het met de codewoorden in de BDSM waarbij groen staat voor oké, oranje voor ‘kan net’ en rood voor ‘stoppen’. Rood is de gevaren plek, een onveilige plek, een plek waar je jezelf verliest.

Om een voorbeeld te noemen voor oranje of zelfs rood in de liefde: je bent aan het daten met iemand die je leuk vindt, maar diegene loopt voor jou te hard van stapel en wil je elke dag zien. Het benauwd je enorm. Maar durf je dat ook te zeggen? Als je gezonde grenzen stelt, kun je aangeven dat je diegene leuk vindt, maar dat je elke dag gewoon nu te veel vindt. En dan geef je aan wat wel werkt voor jou. Misschien ben je wel in een vorige relatie super gekwetst en heb je tijd nodig om iemand weer te kunnen vertrouwen. Je hoeft je daarvoor niet te verantwoorden. Je mag dit wel toelichtingen als je je daar veilig genoeg voor voelt bij de ander. Vaak kun je met je kwetsbaar opstellen namelijk wel beter verbinden.

Gezonde grenzen stellen gaat erover dat je niet alleen die grens aangeeft, maar er ook voor gaat staan. In het begin moet een ander hier vaak aan wennen, maar als iemand continue blijft morrelen aan jouw grens, dan betekent dat dus dat diegene niet de meest veilig persoon voor jou is.

Drama driehoek

Veel mensen die geen gezonde grenzen stellen komen terecht in de zogenaamde drama driehoek. Simpel weergegeven komt het erop neer dat je een slachtoffer, aanklager en redder hebt. Stel: een man en vrouw zijn getrouwd en hebben een zoon. De man zit in de rol van redder. De vrouw stelt zich afhankelijk op, neemt vaak geen eigen verantwoordelijkheid en laat grenzen stellen vooral over aan de mensen om haar heen. Zij zit in de slachtofferrol. De zoon is vooral boos en roept dingen zoals ‘dit is jouw schuld’ en wil zich vaak beter voelen door een ander te kleineren. Hij zit in de rol van de aanklager. Die boosheid kan zich trouwens zowel richten op de moeder als de derde in de drama driehoek: de redder. In dit geval dus de man. De man geeft meestal gevraagd en ongevraagd advies en houdt de ander graag passief. Op die manier blijft hij onmisbaar en dat geeft een gevoel van belangrijk zijn.

Zoals je ziet, zijn hier zowel de man, vrouw als zoon nogal negatief afgeschilderd. Daarom wil ik er wel aan toevoegen: Het gaat allemaal over mensen en bijna iedereen komt wel eens in meer of mindere mate in zo’n soort situatie terecht of herkent het vanuit het verleden. Het punt is dat in deze driehoek iedereen baat heeft bij zijn/haar/diens rol vanuit het ego. Vaak veroorzaakt door pijn. Het zorgt voor drama omdat niemand werkelijk verantwoordelijkheid neemt.

Van drama naar winnaars

Wat er nodig is, dat is gezonde communicatie. Je komt eruit door te verschuiven naar de winnaarsdriehoek. In de winnaars driehoek verschuift diegene in de slachtofferrol naar de rol van kwetsbaar persoon. Diegene leert de eigen gevoelens en emoties te herkennen, verantwoordelijkheid te nemen en grenzen aan te geven. Wie in de reddersrol zit, gaat helpen in plaats van redden. Dit betekent dat de diegene leert om bijvoorbeeld ongevraagd advies te laten voor wat het is. Zit je in de aanklagersrol? Dan zal je je eigen grenzen beter moeten gaan aangeven – niet door te kleineren en boos worden maar op een respectvolle manier – door dus assertief te worden. Er is hierbij geen volgorde in wie het eerst het patroon moet doorbreken als je iets wil veranderen. Iedereen heeft daarbij altijd de keuze om iets wel of niet te doen en draagt hier zelf verantwoordelijkheid voor. Kortom? Het enige gedrag waar je invloed op hebt, is het gedrag van jezelf.

Grenzen stellen zinnen

Wil je iets veranderen dan kunnen bepaalde zinnen helpen. Er zijn genoeg zinnen waarmee je in de liefde grenzen kunt aangeven. Afhankelijk van de setting en het onderwerp kun je denken aan zinnen zoals:

• ‘Ik wil wel naar je luisteren, maar ik merk dat ik nu te moe ben, kan dit een andere keer?’
• ‘ik snap dat het super oneerlijk is. Maar het leven is oneerlijk en even klagen is menselijk, maar daarin blijven hangen brengt je niks.’
• ‘Ik ben nu niet in de stemming voor seks, maar morgen misschien wel.’
• ‘Ik heb wat ruimte nodig om na te denken. Ik kom er deze week op terug.’
• ‘Ik hou van je, maar ik heb ook behoefte aan wat tijd voor mezelf. Dat staat los van wat ik voor je voel.’
• ‘Het voelt voor mij niet meer oké zoals het nu gaat, ik neem afstand.’
• ‘Stop, houd op. Ik vind het niet leuk.’

Grenzen stellen in de liefde gaat niet alleen maar over zinnen uitspreken

Iedereen die kan praten kan een zin uitspreken. Zinnen uitspreken is de praktische kant, ook handig. Maar wat echt lastig is, dat zijn de dingen die eronder liggen: Waarom vind je grenzen stellen lastig? Vaak hoor je aan de intonatie en zie je ook in iemands lichaamstaal al dat diegene onzeker is met grenzen stellen. Dat grenzen stellen heel moeilijk kan zijn. Dat geeft dit filmpje wel aan. Wat eronder ligt is vaak angst. Angst dat iemand je gemeen vindt, boos op je wordt, teleurgesteld is in jou, dat je het contact verknoeit, bang voor afwijzing bent, bang dat je iemand verliest.

En, ja het is mogelijk dat je iemand verliest. Maar anders verlies je jezelf. Soms zit daar verlatingsangst onder. Liefde is soms loslaten. Ik probeer zelf steeds meer bij de schuldvraag weg te blijven, vooral omdat dit wijzen naar een ander is. Waar ik wel invloed op heb, dat is mijn eigen gedrag.

Wat als je geen grenzen stelt in de liefde of juist wel?

Soms gaat iemand sowieso te ver, ongeacht of iemand nu grenzen kan stellen of niet. Hierbij denk ik aan bijvoorbeeld mishandeling. Maar vaak is het met grenzen stellen zo dat mensen er ook sneller over heen gaan, omdat je niet duidelijk bent of bang voor consequenties. Misschien dat ook de mensen die echt bij je horen even moeten wennen aan je grenzen, maar ze zullen er uiteindelijk vooral blij mee zijn. Het maakt dus ook dingen beter. Dit werkt op meerdere vlakken door.

Zelf merk ik – nu ik leer grenzen stellen – dat ik leukere contacten heb. Zo heb ik een goede vriend waar ik soms frictie mee had. Dit kwam onder andere omdat hij vaker wilde afspreken en ik daarom uit please gedrag dan maar iets in mijn agenda propte. Vervolgens kwam ik afspraken dan niet na. Die frictie is nu weg, ik ben duidelijk en ik kom afspraken met hem nu bijna altijd na. Omdat ik die afspraken niet meer vanuit pleasen maak, maar vanuit mijzelf. Dat is voor hem prettig en voor mij ook. Daarbij zeg ik bijna altijd, want ja je mag terugkomen op een afspraak. Soms veranderd er wat in het nu en dan kan het zijn dat je daarom een afspraak annuleert of verzet.

Yin en Yang

Geen grenzen stellen, kan zorgen voor een te strakke grens, een te zachte grens of tot een mix van deze twee. Zelf was ik nogal ambivalent, dan weer te strak dan te zacht. Aan de ene kant zit er in mij een jonge hond, mijn Yang. Die wil vooral leuke dingen doen, loopt weg als het ingewikkeld wordt, vergeet en vergeeft snel en heeft een hoog energielevel. Aan de andere kant zit er ook een zachtere kant (Yin), zij is complexer, soms onzeker, heeft de neiging tot pleasen, houdt niet van conflicten, kan zich schuldig voelen, wil lief gevonden worden, denkt soms te veel, maar is ook diegene die gevoeliger is, de wereld een beetje mooier wil maken en kwetsbaar is en deze kant kan laten zien. Misschien herken je wel kanten in jezelf hierin. Op welke kant iemand bij je resoneert, kan van invloed zijn op hoe je grenzen stelt.

Te zachte grens

Ik had een date die toen ik haar voor het eerst zag direct resoneerde met mijn zachte kant. Na lange tijd kwam het alleen telkens niet tot afspreken. Mijn Yang was er allang klaar mee om met haar te appen, maar mijn Yin was daar nog niet. Mijn grens was te zacht. Dat lag aan mijzelf. Voor mij wel leerzaam, want nu koos ik ervoor om Yin voor het eerst wel echt helemaal te horen en niet opzij te schuiven. Maar uiteindelijk kwamen deze twee samen en was ook Yin zover. Ik gaf (samengevat) aan ‘ik app niet meer, ik wil afspreken en niet dit. Het voelt voor mij niet meer oké.’. Later op die dag kreeg ik een compliment dat ik meer gegrond was. Dat had toeval kunnen zijn. Maar daar bleef het niet, want toen ik later in die week mijn inmiddels derde schilderij mocht schilderen bij Art Studio Hugo Pos, kwam er ongepland een soort Yin en Yang naar voren. Het symboliseerde wel mijn groei voor mij. Yin en Yang gingen samenwerken.

Meer dan Yin en Yang

Ben je zover dat alle emoties en gevoelens bij je er mogen zijn, dan ben je er nog niet… Dan komt ook nog altijd dat moment dat je de neiging hebt om te denken dat je grens wel erg hard is. Twijfel over ‘is dit wel oké?’ Tenminste bij mij wel. In mijn geval wilden zowel mijn Yin en Yang (die snel vergeet) toch weer een beetje toenadering zoeken. Want de grens is wel getrokken, maar daarmee vlak je natuurlijk niet direct uit wat je voelt. Alleen het willen terug appen ging om een impuls vanuit angst, mijn hoofd vond het ook wel gemeen om niks te appen.

Toen gebeurde er iets bijzonders. Ik voelde dat beide energieën werden teruggefloten naar hun plek. Wat ik doorkreeg – niet in woorden maar in voelen – was: ‘Het is het beste voor iedereen om niets te doen. Het is zoals het is.’ Een innerlijk weten, misschien is het niet eens van mij. Ik kreeg er rust mee. En dat is denk ik waar het om gaat als je merkt dat je grens te zacht is: geef al je delen in je de ruimte om er te mogen zijn (hier Yin en Yang) – durf je behoefte, wensen en grenzen aan te geven. [Als dat veilig is natuurlijk. Is je partner bijvoorbeeld gewelddadig: zoek dan hulp.] Vergeet niet: Alles is valide. Wees lief voor je zelf en als je twijfelt over wat te doen: Wacht tot je ‘de stem’ hoort.

Leestip: Zelfliefde.

Bij ons in de webshop: Rozenkwarts Yoni ei ‘Lief zijn voor jezelf’

Oplossingen

Dat klinkt natuurlijk lekker zweverig. Had je bij mij ook 5 jaar geleden niet mee moeten aankomen. Ik had ‘het geluk’ (op het moment zelf voelt het natuurlijk niet zo) dat dit in mijn leven zich zo voordeed: je kunt ook om beter grenzen te leren volgen, therapie volgen, een familieopstelling doen, er boeken over lezen, etc. Vaak is het de combinatie die je helpt. Dus doe vooral wat goed voelt voor jou. Bottom line is dat voelen en goed hiermee omgaan heel fijn is voor jezelf en de mensen om je heen. En dat het nodig is voor gezonde grenzen stellen in de liefde.

Te rigide grens

Een te rigide grens lijkt misschien niet direct een probleem, lekker veilig. Maar met een te rigide grens wordt bedoelt dat je heel hard ergens nee op zegt, niet vanuit je ziel maar vanuit angst. En dat is een wezenlijk verschil. Ik had met mijn vriendin regelmatig dat toen het hek open ging bij ons voor anderen (open relatie), dat ik direct ‘nee’ zei als ze een stapje verder wilde met die ander. Maar vaak toen die angst binnenkwam – het voelde dan altijd al alsof het al aan het gebeuren was – dan kwam ik juist in de ontspanning. Want, hé, het ergst is voor mijn gevoel al gebeurd en het is allemaal nog oké.

Leestip: Non-monogamie of monogamie?

Nu zeg ik niet dat iedereen een open relatie moet beginnen en dat het lekker makkelijk is. Het is zelfs heel veel communiceren, maar dan kun je er mogelijk ook heel veel moois uithalen. Het geeft wel aan dat grenzen soms flexibeler zijn dan je denkt. En zoals iedereen hopelijk wel weet, in het oranje gebied zit natuurlijk ook de groei. Ik leerde hierdoor beter omgaan met mijn gevoel en emoties.

Soms kwam ik ook in de rode zone. Ik had op een gegeven moment dat er te vaak rood was: Het ging te snel voor mij en dan hadden we het erover en gingen we een stapje terug. Dat is ook wat ik iedereen kan meegeven: Als je A zegt en misschien ook nog wel B, dan wil dat niet zeggen dat je ook C zegt. En misschien blijkt wel dat je zelfs terug gaat naar A. Je mag altijd terugkomen op iets.

Onredelijke grenzen

Maak het uit wat je grenzen zijn? Ja en nee. Uiteindelijk zijn het jouw grenzen, maar als je hele onredelijke grenzen hebt, dan heb je misschien ander werk te doen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je ‘het niet pikt’ als je partner met een bepaald iemand omgaat. Als het gaat om iemand waarmee je partner bijvoorbeeld mee is vreemdgegaan, dan is dat – in het begin als je besloten hebt om toch verder te gaan met elkaar – wel begrijpelijk. Maar als dat niet zo is of als dat x jaar geleden is, dan is het vermoedelijk zeer benauwend voor je partner.

Dan is beter leren omgaan met jaloezie misschien een oplossing. Vermoedelijk zit je als je je partner onder controle wilt houden in je comfortzone, je kijkt je angst niet aan, en je neemt niet de moeite om te kijken naar de oranje zone. Daar waar je kunt groeien. Tuurlijk, als je het gevoel hebt dat iemand niet goed voor je partner is, wil je hem/haar of hen beschermen, maar nog is het aan je partner om zelf die keuze te maken.

Angst voor de toekomst

Hoe weet je of een grens onredelijk is? Een signaal kan zijn dat je je partner al veroordeelt voor iets dat diegene misschien gaat doen. En misschien blijk je zelfs gelijk te krijgen. Maar weet je… wil je wel bij iemand zijn die je continue in de gaten moet houden en die jouw grens niet respecteert? Ik had zelf met mijn huidige vriendin toen we naar een open relatie gingen heel erg het gevoel dat ik continue de grenzen moest bewaken, in mijn eentje. Dat voelde onveilig. Toen kwam het ineens tot mij om haar te zeggen: ‘ik laat het los, ik wil dat je jouw deel van het nest bewaakt.’ Geen ingewikkelde teksten met allerlei voorwaardes, alleen dat. Ik voelde mij daarna zo vrij en kon overgaan naar vertrouwen.

Laatste tip voor grenzen stellen in de liefde

Laatste tip: Geef je grens op tijd aan, anders is de kans groot dat je ‘ontploft’ bij de zoveelste keer dat iemand over je grens gaat. Maar weet ook: het is nooit te laat om je grens aan te geven. Dat laatste had ik al minstens twee keer aangegeven, maar ik herhaal het maar even. Misschien wel omdat dit mij zelf heel veel heeft opgeleverd. Ik dacht eerder uit sociale wenselijkheid dat als je eenmaal a zegt ook b moet zeggen. Dat je dan niet meer terug kan. Maar soms kan iets echt goed voelen in het moment maar later toch niet meer oké voelen. En weet je: dat is helemaal oké.