Wat is vaginisme en hoe ga je ermee om?

Wat is vaginisme nu precies? Je ziet het niet aan iemand, maar het is er wel degelijk. Vaginisme is het onvrijwillig aanspannen van de bekkenbodemspieren bij vaginale penetratie. Volgens schattingen heeft 1 op de 20 mensen met een vagina hier wel een keer hier mee te maken. Met als gevolg dat penetratie met een penis niet mogelijk is of dat zelfs een ob indoen problematisch is. In een enkel geval is zelfs een wattenstaafje teveel. Bij de ene persoon lukt het incidenteel niet, een ander heeft er regelmatig tot altijd last van. Verder heeft iemand soms het hele leven vaginistische reacties en bij een ander gaat het om een bepaalde periode of is het alleen bij een bepaalde partner. Het kan ook zijn dat je alleen tijdens bijvoorbeeld een doktersonderzoek vaginistisch reageert.

Wat is vaginisme – de oorzaak

Wat is vaginisme nu verder en hoe krijg je vaginisme? Ten eerste kenmerkt het zich door het te strak aanspannen van de bekkenbodemspieren, waardoor je een minder wijde opening hebt. Met als gevolg dat vaginale penetratie pijn kan opleveren. Mogelijk geeft het een brandend gevoel.

Vaginisme kan verschillende redenen hebben. Ten eerste is het mogelijk dat het een lichamelijke oorzaak heeft. Er is bijvoorbeeld misschien nog een stuk maagdenvlies, de huid is overgevoelig bij de vaginaopening en er zijn pijnlijke plekjes of er is sprake van een aangeboren afwijking. Gevoeligheden van de huid bij de vaginaopening kunnen veroorzaakt worden door bijvoorbeeld een ziekte zoals lichen sclerosus of door littekenweefsel dat ontstaan is na een zwangerschap.

Bescherming van je lichaam

Vaak heeft vaginisme echter een psychologische oorzaak. In dat geval kan het zijn dat de ongewenste samentrekkingen komen door een traumatische ervaring*. Het is ook mogelijk dat je bijvoorbeeld in een hele drukke periode zit en je lichaam op die manier aangeeft rust te willen. Verder kan het zijn dat je denkbeelden hebt die een werkelijk seksuele vrije beleving in de weg zitten. Er zijn dus diverse psychologische redenen mogelijk. Het is alleen niet zo dat als je weet dat er een psychologische oorzaak is, dat je daarmee direct de knop omzet. Je lichaam moet eerst leren voelen dat het (nu wel) veilig is en dat er ook tijd is voor jou. Hoe gek het ook klinkt is vaginisme mogelijk dus een soort bescherming van je lichaam. Alleen is die bescherming nu niet meer nodig.

*Hoe klein iets in je hoofd ook is als het voor jou een traumatische uitwerking heeft dan is het een traumatische ervaring. Ga dus niet iets labelen als onbelangrijk, maar ga voelen wat de werkelijke impact is voor jou. Je gevoel wil gezien en gehoord worden. Leestips voor wie last heeft van denkbeelden die in de weg zitten: blogartikelen over schaamte over je lichaam , schaamte in de slaapkamer , Verliefd op een ander en nu? en alles over het hebben van een fetisj.

De impact

De impact van vaginisme is groter dan sommige mensen denken. Het kan een negatieve invloed hebben op je seksleven. Misschien ben je met sommige dingen wel extra terughoudend, omdat je vagina niet of niet altijd kan ‘presteren’ qua penetratie. Zeker in een cultuur waarin soms nog gedacht wordt dat penis vagina penetratie seks de ultieme en enige echte vorm is van seks, is last hebben van vaginisme voor de meeste mensen niet iets wat je snel zegt. Daarbij zijn er soms ook nog eens mensen met een penis die werkelijk denken dat het een kwestie is van willen of ‘even doorduwen’. Dat maakt het alleen maar erger. Soms is er sprake van seks vermijdend gedrag, alleen om penetratieproblemen te voorkomen. Het wil helemaal niet zeggen dat iemand het niet graag anders zou willen.

Al met al: vaginisme kan lastig zijn. Sommige mensen met vaginisme voelen zich minder vrouw dan ze zouden willen en/of ze missen het extra genot dat penetratie seks mogelijk geeft.

Omgaan met vaginisme

Neem je gevoel over vaginisme serieus. Als je er eigenlijk wel last van hebt is het belangrijk genoeg. Misschien vind je het nu niet helemaal belangrijk, maar vergis je niet. Hoe langer je er last van hebt, hoe moeilijker het wordt om je bekkenbodemspieren te leren ontspannen. En, wees ook even echt heel eerlijk tegen jezelf ‘zou je wel liever meer ontspannen bekkenbodemspieren willen hebben?’ Waarom je verlangen dan opzij zetten? Uiteindelijk is het natuurlijk je eigen beslissing of je wilt kijken naar een oplossing. Misschien zal vaginale penetratie nooit zo makkelijk gaan als bij sommige anderen, maar er is wellicht wel een mogelijkheid tot verbetering. Onthoud daarnaast dat vaginale penetratie geweldig kan zijn, maar dat het echt niet het enige is dat er tussen de lakens mogelijk is.

Voor de mensen met een vaginisme met een partner die ook een vagina heeft: laat je door niemand vertellen dat het voor jou niet zo erg is, aangezien je partner geen penis heeft. Waarom zou het belangrijker zijn als je partner voorzien is van een penis? Is jouw behoefte dan soms ineens minder waard? Tip: ben je hulpverlener: doe dan niet de aanname dat het in dat geval minder belangrijk is. Sommige hulpverleners hebben nog niet altijd een passend inlevingsvermogen. Zoek je een hulpverlener die met de juiste intentie omgaat met mensen uit de LHBTIQ+-gemeenschap? Check dan de website van Roze in Wit en vind bijvoorbeeld een LHBTIQ+-vriendelijke huisarts, seksuoloog of gynaecoloog in jouw regio.

Wat kun je eraan doen?

Denk je dat je vaginisme hebt en wil je kijken naar mogelijkheden tot verbetering? Dan is het handig dat – indien van toepassing – je partner(s) dit ook weet. Dit geeft al een hoop ademruimte. Als partner is het belangrijk dat je de safe space geeft die je partner nodig heeft. Verder kun je je vermoeden van vaginisme bespreekbaar maken bij de huisarts en aangeven dat je er last van hebt. Het is mogelijk dat een huisarts je vervolgens verwijst naar een gynaecoloog. Op deze manier kan bijvoorbeeld gekeken worden of er misschien sprake is van een lichamelijk oorzaak. Afhankelijk van de mogelijke oorzaak zal de gynaecoloog je medicatie geven – bij lichen sclerosus krijg je bijvoorbeeld mogelijk een hormonale zalf. Is er een psychologische oorzaak? Dan krijg je mogelijk een verwijzing naar een psycholoog. Daarnaast is het bekkenbodemfysiotherapie, voor het leren ontspannen van de bekkenbodemspieren een mogelijke behandeling.

Uiteindelijk zijn er ook nog andere opties die misschien voor jou (daarnaast) werken…

Wat nog meer?

Voor sommige mensen helpt het structureel doen van oefeningen voor ontspannen bekkenbodemspieren. Bekijk eventueel wat er is aan online aanbod voor een meer seksueel vrij gevoel en meer ontspannen bekkenbodemspieren. Andere hebben (ook) baat bij het regelmatig gebruiken van een dilatorset. Maak het plezierig voor jezelf en neem de tijd. Ga in ieder geval niet door bij pijn. Je lichaam slaat pijn op met als gevoel dat bij een volgende keer de kans groot is dat je bekkenbodemspieren nog meer gespannen zijn dan ze al waren.

Leestip: penetratie lukt niet.